System edukacji w Tunezji

Od uzyskania przez Tunezję niepodległości do dnia dzisiejszego system edukacji szkolnej w Tunezji bardzo się zmienił. Wprowadzono szeg reform, które wpłynęły w szczególności na programy, metody nauczania, egzaminy, urlopy, szkolenie nauczycieli itp. Pierwszy prezydent tunezyjskiej republiki Habib Bourguiba uczynił kwestię edukacji swoim pierwszym priorytetem, stąd wybudował w wielu odległych miejscowościach szkoły i wprowadził obowiązek podjęcia oraz ukończenia podstawowego wykształcenia przez dzieci, mimo to obecnie 19% społeczeństwa jest analfabetami (dane Ministerstwa Spraw Społecznych, 2018). Nauka języków obcych – francuskiego jak i angielskiego również zmieniała się przez lata, kiedyś uczniowie zaczynali naukę języków obcych w późniejszych klasach niż obecnie.

Przedszkola

Edukacja dzieci w Tunezji zaczyna się już we wczesnym roku życia dziecka. Pierwszym etapem są przedszkola. Edukacja przedszkolna w Tunezji przeznaczona jest dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Ten poziom edukacji jest opcjonalny i jest oferowany przez przedszkola, kouttabs (religijne instytucje edukacyjne dla dzieci, które koncentrują się na nauce Koranu, najczęściej znajdują się przy meczetach) i inne przedszkolne instytucje edukacyjne.

Szkoła podstawowa

Kolejny etap szkolnictwa w Tunezji to edukacja podstawowa, jest obowiązkowa, bezpłatna i trwa przez 9 lat. Ten poziom edukacji jest podzielony na 2 etapy:

• Szkoła podstawowa:  trwa 6 lat (klasy 1-6). Na koniec klasy 6 odbywają się egzaminy. Uczniowie muszą uzyskać minimum 50 procent lub więcej, aby przejść do następnego etapu edukacji podstawowej. Na tym etapie dzieci uczą się czytania i pisania w języku arabskim ( przypominam, iż to właśnie wtedy dzieci najczęściej pierwszy raz spotykają się z klasycznym arabskim), matematyki, sztuki, wiedzy o społeczeństwie, historii, geografii, chemii, wiedzy o islamie, muzyki, sztuki czy też obcych języków jakimi są język francuski wprowadzony w 2 klasie podstawówki oraz język angielski w 4 klasie (jeszcze kilka lat temu obce języki europejskie wprowadzane były do nauki w późniejszych latach). Tunezyjska szkoła nie zapomina również o wychowaniu fizycznym.

• Gimnazjum: ten poziom edukacji trwa 3 lata (klasy 7-9). Gimnazjum jest obowiązkowe i bezpłatne. Rozwija umiejętności komunikacyjne uczniów w języku arabskim i 2 językach obcych. Pod koniec edukacji podstawowej każdy z uczniów powinien przystąpić do egzaminu ogólnokrajowego i po zdanym egzaminie otrzymuje dyplom ukończenia szkoły podstawowej. Na tym etapie edukacji młodzież pogłębia swoją wiedzę podstawową w tych samych przedmiotach. Każdy z przedmiotów jest wykładany w języku arabskim.

Szkoła średnia

Po uzyskaniu dyplomu podstawówki młodzież może podjąć się nauki w szkole średniej – liceum bądź zasadniczej szkoły zawodowej. Liceum dzieli się na dwa etapy: ogólnokształcący i specjalistyczny. W drugiej klasie uczniowie wybierają lub są umieszczani w jednym z sześciu profili, które częściowo określą programy uniwersyteckie, do których student może się kwalifikować, jeśli zdecyduje się na studia wyższe.

W cyklu ogólnym uczniowie decydują się na naukę trzeciego języka obcego lub muzyki bądź plastyki przez dwie godziny tygodniowo. Trzecim językiem może być rosyjski, turecki, chiński, włoski, hiszpański, niemiecki.

Na zakończenie szkoły średniej uczniowie zdają egzaminy maturalne, średnio z sześciu przedmiotów. Egzamin maturalny w Tunezji odbywa się na początku czerwca, a wyniki są ogłaszane w ostatnim tygodniu tego miesiąca. Wcześniej odbywa się próbna matura. Sesja poprawkowa odbywa się pod koniec czerwca a wyniki są podawane na początku lipca. W 2022 tylko 37,97% z 143 194 uczniów zdało maturę, natomiast w 2021 było to 44,3%.

Uczniowie uczący się w szkole zawodowej mogą zapisać się na dwuletnie programy prowadzące do uzyskania Certificat d’Aptitude Professionnelle (CAP) po ukończeniu podstawowego cyklu kształcenia lub po odbyciu wymaganej liczby kursów przygotowawczych. Uczniowie, którzy ukończyli pierwsze dwa lata szkoły średniej lub uzyskali 12/20 lub więcej punktów w CAP, mogą zapisać się na dwuletnie programy prowadzące do przyznania Brevet de Technicien Professionnel , co z kolei daje dostęp do dwóchletniego programu Brevet de Technicien Supérieur (otwarte również dla absolwentów matury).

Szkoła wyższa

Szkolnictwo wyższe w Tunezji jest oferowane przez uniwersytety i wyższe uczelnie. W Tunezji istnieją zarówno publiczne, jak i prywatne instytucje szkolnictwa wyższego. W kraju znajduje się 11 uniwersytetów, najwięcej w Tunisie. Dostęp do studiów mają absolwenci szkół średnich ze zdaną maturą. 15 lat temu wdrożono europejski system edukacji w szkołach wyższych i stopni naukowych (wyjątkiem jest medycyna i farmacja), które dzielą się na:

• Licencjat: Wymagany 3 lata studiów stacjonarnych.
• Tytuł magistra: stopień ten trwa 2 lata
• Stopień doktora: Ten stopień trwa przez 3-5 lat, w zależności od kierunku studiów

Absolwenci tunezyjskich szkół średnich również udają się na zagraniczne studia, najczęściej do Francji lub Kanady.

Ogólnie o szkole

Rok szkolny trwa od połowy września do czerwca z kilkoma przerwami (feriami). Szkoły są koedukacyjne a dzieci noszą mundurki. Dzieci uczą się od poniedziałku do soboty, w środku dnia mają przerwę na obiad i znów powracają na popołudniowe zajęcia do szkoły. W piątki oraz soboty dzieci mają zajęcia tylko do południa. Zamiast ocen dzieci otrzymują punkty od 1-20. Nieobecności w szkole należy usprawiedliwić dostarczając zaświadczenie od lekarza, chyba że jest to nieobecność jedno lub dwudniowa kiedy może usprawiedliwić rodzic. Szkoły państwowe mają raczej niski poziom nauczania w przeciwności do szkół prywatnych. Jednak znaczna część społeczeństwa nie stać na opłacenie czesnego w prywatnej szkole. Większość prywatnych placówek funkcjonuje w Tunisie i na wybrzeżu. Istnieją również szkoły dla dorosłych, którym nie dane było uczyć się będąc dzieckiem.