Tradycyjny turecki fez, znany również jako tarboosh, jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów odzieży w historii Turcji. Z jego bogatą historią i symboliką, fez przeszedł długą drogę od pełnienia roli głównej części tureckiego ubioru do stanu niemal zapomnienia w dzisiejszych czasach. Więc czy ktoś w Turcji nosi jeszcze fez?
Historia Fez
Fez, ten charakterystyczny czerwony filcowy kapelusz z czarnym chwostem, stał się symbolem modernizacji Turcji w XIX wieku za panowania sułtana Mahmuda II. Na początku XIX wieku w ramach reform zwanym Tanzimat, sułtan wprowadził europejski styl ubioru w miejsce tradycyjnych tureckich strojów. Fez stał się oficjalnym nakryciem głowy dla mężczyzn, zastępując tradycyjne tureckie turbanki.
Zakaz Fez
Zmiana nastąpiła jednak w 1925 roku, kiedy to Mustafa Kemal Atatürk, założyciel i pierwszy prezydent Republiki Tureckiej, zakazał noszenia fezów jako części swojego projektu sekularyzacji i modernizacji kraju. Fez, który był symbolem reformy w XIX wieku, teraz stał się symbolem zacofania. Od tego czasu, noszenie feza w miejscach publicznych w Turcji jest zakazane.
Fez Dzisiaj
W dzisiejszych czasach, fez jest rzadko spotykany na ulicach Turcji. Z powodu historycznego zakazu, fez stał się bardziej symbolem tureckiego folkloru niż częścią codziennego stroju. Można go zobaczyć w trakcie różnego rodzaju spektakli, przedstawień folklorystycznych, czy jako część stroju dla turystów, którzy chcą zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie.
W Zakładach Produkujących Fezy
Chociaż fezy są rzadko noszone, nadal istnieją małe fabryki i warsztaty, które je produkują, głównie na potrzeby rynku turystycznego. Tam fez jest traktowany z szacunkiem jako część tureckiego dziedzictwa kulturowego.
Na Słodkie Uroczystości
Fez jest nadal częścią tradycyjnej ceremonii wycinania pępka (Sünnet), gdzie chłopcy noszą fezy jako część swojego ubioru.
Uroczystości Sünnet
Chłopcy noszą fezy jako część swojego stroju ceremoniału. Ta rytualna ceremonia, którą można porównać do chrztu w kulturze chrześcijańskiej, to ważne wydarzenie w życiu młodego muzułmanina i fez jest nadal elementem tego rytuału.
W teatrze i filmie
Fez jest również często używany jako rekwizyt w teatrze i filmie, aby ukazać historyczne okresy w Turcji, szczególnie XIX wiek i okres modernizacji.
Fez jako Symbol
Fez pozostaje silnym symbolem dla wielu Turków – dla jednych jest symbolem dawnej, tureckiej tożsamości, a dla innych symbolizuje modernizację i reformy wprowadzone przez sułtana Mahmuda II. Jest również symbolem konfliktu między tradycją a modernizacją, który jest tak centralny dla tureckiego doświadczenia historycznego.
Podczas gdy noszenie feza na co dzień jest rzadkością w dzisiejszej Turcji, wciąż znajduje on swoje miejsce w określonych kontekstach kulturowych, ceremoniach i wydarzeniach. Równocześnie fez pozostaje silnym symbolem tureckiej historii i tożsamości, przypominając o długiej i skomplikowanej drodze Turcji ku modernizacji.
Wreszcie, pytanie „Czy ktoś w Turcji nosi jeszcze fez?” ma zdecydowanie więcej niż jednoznaczną odpowiedź. W codziennym życiu, prawdopodobieństwo spotkania kogoś w fezie jest niewielkie. Jednak fez nadal jest noszony podczas określonych ceremonii i wydarzeń, a także jest obecny w tureckim teatrze i filmie. To jest więcej niż tylko nakrycie głowy – to symbol tureckiej historii i dziedzictwa, przypominający o fascynującej podróży Turcji przez wieki.
Fez na scenie międzynarodowej
Jako jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów tureckiej kultury, fez stał się częścią światowego wyobrażenia o Turcji. Często pojawia się w filmach, komiksach i innych mediach jako skrótowy sposób przedstawiania tureckiego bohatera lub sceny tureckiej.
Fez w kulturze pop
Fez zdobył również pewną popularność w kulturze pop, często noszony przez postacie z komedii lub filmów science fiction, takich jak „Doktor Who”. W niektórych przypadkach fez jest noszony po prostu dla efektu komediowego lub dla dodania niepowtarzalnego stylu postaci.
Fez jako atrybut turystyczny
W wielu sklepach z pamiątkami na całym świecie można znaleźć miniaturowe fezy jako magnesy na lodówkę, breloczki czy figurki. Fez jest również popularnym atrybutem dla turystów odwiedzających Turcję, którzy często kupują go jako pamiątkę lub dla zabawy.
Przyszłość Fez
Chociaż fez nie jest już powszechnie noszony w Turcji, jego wpływ na turecką kulturę i historię jest niezaprzeczalny. Niektórzy argumentują, że fez może odgrywać ważną rolę w przyszłości Turcji jako symbol tureckiego dziedzictwa i tożsamości. W czasach, gdy Turcja nadal boryka się z kwestiami modernizacji i zachowania swojej unikalnej tożsamości, fez może służyć jako przypomnienie o trudnych, ale ważnych krokach, które kraj podjął na swojej drodze do nowoczesności.
Czy ktoś w Turcji nosi jeszcze fez? Technicznie rzecz biorąc, odpowiedź brzmi „tak”, ale nie jest to powszechne zjawisko. Fez jest nadal obecny w tureckiej kulturze i społeczeństwie, chociaż nie jako element codziennego ubioru. Jego obecność na świecie – w mediach, w kulturze popularnej i jako symbol Turcji – przypomina o jego niezaprzeczalnym miejscu w historii tureckiej. A może kiedyś fez ponownie zyska na popularności? Czas pokaże.
